.سفر به دیدنی های تاریخی و گردشگری و یا اماکن مذهبی و توریستی فعالیت لذت بخشی است که بیشتر آدم‌ها حداقل یک بار آن را در زندگی تجربه مینمایند. شما از کدام دسته هستید؟ تمایل دارید وقت خود را در طبیعت و کنار دریا بگذارنید. یا از دیدن یک اثر هنری چند هزار ساله در ساختمانی تاریخی که این روزها کاربری موزه دارد لذت می‌برید؟
اگر در سفرهای خود بیشتر در جست و جوی دیدنی‌های تاریخی یک منطقه هستید، پس خواندن این مقاله را از دست ندهید.
فلات ایران از دیدنی های تاریخی و گردشگری
در طول تاریخ بشریت فلات ایران به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و فرهنگ دیرین همواره به عنوان سرزمینی پر اهمیت که در شکل‌گیری تمدن‌های جهان و سرنوشت انسان‌ها تاثیر گذار است یاد میشود.
نتایج و مطالعات باستان شناسی بازگوی این حقیقت است که ایران یکی از قدیمی‌ترین مراکز استقرار بشری در مرحله تولید غذا و پس از دوران غارنشینی است. آثار قابل توجه به جا مانده این دوره در حدود بیست نقطه از ایران شامل غرب آذربایجان، خراسان، کرمان، فارس و شمال خوزستان پیشینه این سرزمین را به دوره پارینه‌سنگی یا عصر حجر باز می‌گرداند.
معماری های تاریخی فلات ایران
انواع فنون معماری و خانه سازی همانند استفاده از چینه و گل ، خشت‌های دست‌ساز و قالبی یا استفاده از فلز است. حدود 7000 سال پیش در جنوب شرقی ایران در تل ابلیس کرمان و تپه سیلک کاشان در فلات مرکزی ایران و همچنین ابزارهای سنگی به دست آمده از ساکنان اولیه حاشیه کوه‌های خراسان، زاگرس و البرز... همه از مستندترین مدارک و دیدنی های تاریخی وجود تمدن در فلات ایران است.
بدیهی است این سرزمین متمدن چند هزار ساله بهترین میراث فرهنگی بشر و مکان‌های تاریخی بسیاری را در دل خود دارد.
دیدنی ها آثار و اموال فرهنگی تاریخی گذشتگان ما از اهمیت ویژه‌ای برخوردار و بسیار از آن‌ها امروزه زینت‌بخش موزه‌های جهان است همچنین آثار تاریخی باقی مانده در این سرزمین هر ساله میزبان علاقه‌مندان و گردشگران بسیاری از ایران و دیگر کشورهای جهان می‌باشد. منشور کوروش در موزه بریتانیا و سر ستون هخامنشی در موزه لوور فرانسه
دیدنی های تاریخی و میراث فرهنگی ایران
میراث فرهنگی در هر کشور همانند گنجینه‌ای ارزشمند معرف ریشه و فرهنگ آن سرزمین است. خوشبختانه کشور ما ایران با میراث فرهنگی بسیار غنی در جهان شهره عام و خاص است؛ از همین نظر نخست به معرفی کوتاهی از میراث فرهنگی می‌پردازیم: {هر پدیده‌ای اعم از منقول و غیر منقول، مادی و معنوی که قدمتی دارد و واجد پیام انسانی است را میراث فرهنگی گویند}.
به صورت کلی میراث فرهنگی در هر کشور به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- میراث فرهنگی غیر منقول: شامل بناها، کتیبه‌ها، نقش‌برجسته‌ها، تپه‌ها، محوطه‌ها، شهرها و ...
- میراث فرهنگی منقول: شامل اشیای باستانی و تاریخی و هنر
انواع جاذبه های تاریخی و مذهبی ایران
میراث فرهنگی باقی در سرزمین ایران هر دو گروه را شامل میشود و در تمامی شهرها و روستا‌ها می‌توان یکی از آن‌ها را یافت. میراث ایران از لحاظ قدمت به 2 دوره تاریخی متفاوت یعنی دوره باستان و دوره اسلامی تقسیم می‌شوند. این آثار در هر دوره ویژگی‌های منحصر بفرد خود را داشته و دارای ارزش تاریخی فرهنگی بسیاری هستند.
1- آثار دوره باستانی ایران
همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد فلات ایران با تمدنی 7000 ساله در هر گوشه‌ای از این سرزمین یادگاری را می‌توان یافت. از دوران عیلام و ماد که بقایای پایتخت‌های آن‌ها نمونه‌های بارز اولین شهرهای سازمان یافته دنیا هستند گرفته تا نخستین امپراطوری‌ها دنیا همانند امپراطوری هخامنشی، اشکانی و ساسانی.
بیشتر آثار تاریخی باقی مانده از این دوره شامل کاخ‌ها، معابد، آرامگاه‌ها، نقش برجسته‌ها و کتیبه‌ها می‌باشند.
2- آثار دوره اسلامی ایران
بعد از حدود دو قرن خاموشی هنرمندان ایرانی، نخستین تجلی هنر و معماری آن‌ها بعد از ورود اسلام به این سرزمین در ساخت مساجد به عنوان مکان مقدس مسلمانان نمایان شد. امروزه مساجد قدیمی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری و تاریخی شهرهای مختلف ایران هستند.
مسجد شاه اصفهان، مسجد وکیل، مسجد تاریخانه دامغان، مسجد جامع عتیق و مسجد نصیرالملک در شیراز را می‌توان به عنوان معروف‌ترین مساجد ایران دانست که توسط هنرمندان ایرانی در اوج شکوه و زیبایی طراحی شده‌اند. از دیگر دیدنی‌های تاریخی ساخته در دوره اسلامی ایران می‌توان به کاروانسراها، مدارس، بازارها و حمام‌های سنتی اشاره کرد.
3 شهر ایران با بیشترین دیدنی‌های تاریخی
در هر چهار گوشه‌ی کشور ایران دیدنی‌های تاریخی و فرهنگی بسیاری قرار دارد که بازدید از همه آن‌ها شاید ماه‌ها به طول بیانجامد. در این قسمت از مقاله به معرفی 5 شهر ایران که آثار تاریخی مشهورتری را در خود جای داده‌اند خواهیم پرداخت تا علاقه‌مندان با محدودیت زمانی بتوانند بهترین برنامه ریزی را برای سفر خود داشته باشند.
دیدنی های تاریخی شیراز
استان فارس همانند یک کتاب تاریخی قدیمی در هر صفحه از خود تاریخ روزگاری را ثبت کرده است. از دوره عیلامیان به عنوان یکی از نخستین تمدن‌های بشریت گرفته تا امپراطوری هخامنشی، ساسانی و حکومت‌های اسلامی همه یادگاری در این استان از خود به جای گذاشته‌اند. قرار گرفتن 3 اثر جهانی از فهرست میراث سازمان یونسکو در این استان خود نشان از اهمیت فراوان آن دارد. میراث جهانی پاسارگاد و ارگ پارسه (تخت جمشید)، باغ ارم، باغ عفیف آباد، آرامگاه‌های شاعران بزرگ ایرانی سعدی، حافظ و خواجوی کرمانی، نارنجستان قوام و مجموعه کریمخانی دوره زند از جمله جاذبه‌های گردشگری شهر شیراز هستند. بهترین زمان برای بازدید از این بناهای تاریخی فصل بهار و پاییز می‌باشد.
آثار تاریخی اصفهان
تنوع در جاذبه‌های طبیعی و تاریخی شهر اصفهان به قدری زیاد است که از گذشته آن را نصف جهان خوانده‌اند. به راستی که بازدید از این شهر زیبا تجربه‌ای بی‌نظیر برای هر مسافری به ارمغان می‌آورد. بیشتر بناهای تاریخی ین شهر مربوط به دوران اسلامی به ویژه حکومت صفویان است. مسجد و میدان شاه، سی و سه پل، عمارت عالی قاپو، کلیسای وانک، کاخ چهل ستون و... از جمله مکان‌های گردشگری شهر اصفهان هستند.
جاذبه های تاریخی و گردشگری یزد
یزد شهری است کوچک در دل کویر گرم ایران که هنوز بافت سنتی شهری خود را حفظ کرد است. و قدم زدن در کوچه پس کوچه‌های زنده شهر با آن خانه‌های خشتی و طاق‌های آجری که کمی از آفتاب سوزان را می‌پوشاند دل هر گردشگری را می‌برد. این بافت سنتی در سال 2017 در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت و امروزه از ارزش جهانی برخوردار است. علاوه بر این بافت سنتی مسجد امیرچخماق، باغ دولت آباد، زندان اسکندر و آتشکده ورهرام از دیگر اماکن گردشگری یزد به شمار می‌آیند. با توجه به قرار گرفتن این شهر در منطقه کویری فصل پاییز و زمستان بهترین زمان سفر به این منطقه است.
دیدنی های توریستی و تاریخی کرمانشاه
کرمانشاه یکی از زیباترین شهرهای غربی کشور ایران است که آثار تاریخی بسیار مهمی را از دوران باستان در خود دارد. تنها در میراث جهانی بیستون در 40 کیلومتری این شهر 20 اثر ملی قرار گرفته که کتیبه و نقش برجسته آن شاید مهم‌ترین یادگار دوران هخامنشی باشد. همچنین مجسمه هرکول یادگاری از دورانی سلوکی یکی از متفاوت‌ترین آثار غیر ایرانی در خاک این سرزمین است. معبد آناهیتا کنگاور، طاق بستان و کاروانسرای شاه عباسی از دیگر جاذبه‌های گردشگری کرمانشاه هستند. به دلیل سردسیر بودن این نطقه بهترین فصل بازدید از این آثار فصل بهار و تابستان است.
جاذبه های تاریخی همدان
هگمتانه یا همان همدان امروزی شهری منحصر به فرد با نقشه‌ای دایره‌ای شکل از قدیمی‌ترین پایتخت‌های تاریخی ایران زمین است. جاذبه‌های گردشگری در این شهر به اندازه‌ای زیاد است که حتی در میدان‌های شهر می‌توانید قطعه‌ای از میراث فرهنگی این سرزمین را ببینید. همچنین این شهر خانه ابدی بزرگانی چون بو علی‌سینا، باباطاهر، عارف قزوینی، استر و مردخای هست که آرامگاه آن‌ها جزو جاذبه‌های گردشگری شهر به حساب می‌آیند. مجموعه تاریخی گنجنامه، تپه هگمتانه، برج قربان و گنبد علویان از دیگر بناهای تاریخی این شهر هستند.
اردبیل،کرمان، تهران، قزوین و شوش از دیگر شهرهای مهم ایران در زمینه‌ی گردشگری محسوب می‌شوند که بازدید از آن‌ها خالی از لطف نخواهد بود.
دیدنی‌های تاریخی ثبت یونسکو در ایران
یونسکو نام سازمانی جهانی و یکی از زیر مجموعه‌های سازمان ملل است. این سازمان به صورت تخصصی در زمینه‌های علمی، آموزشی و فرهنگی با اهداف نیکی چون برقرای صلح، فرهنگ، سواد وآموزش همگانی، توسعه پایدار و از بین بردن فقر فعالیت می‌کند. یکی از فعالیت‌های یونسکو ایجاد فهرستی از آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی 193 کشور عضو در این سازمان به نام فهرست میراث جهانی یونسکو ( World Heritage Sites ) است که سالانه توسط کمیته میراث جهانی یونسکو بررسی و انتخاب می‌شوند.
آثار و دیدنی‌های تاریخی یا طبیعی که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار می‌گیرند فارغ از هر نژاد و ملیت و مذهبی متعلق به همه انسان‌های روی زمین هستند و دولت‌ها وظیفه نگهبانی و حفظ از این آثار را بر عهده دارند. کشورهای مختلف عضو سازمان یونسکو می‌توانند با تشکیل پرونده و معرفی آثار و ابنیه ارزشمند خود به این سازمان آن‌ها را نامزد ثبت عنوان میراث جهانی کنند.
سالانه پروندههای نامزدی توسط شورای بین‌المللی ابنیه و محوطه‌ها بررسی و در صورت دریافت امتیاز‌های لازم براساس 6 معیار فرهنگی سازمان در این فهرست قرار می‌گیرند. تا به امروز سهم کشور ایران در این فهرست ارزشمند میراث جهانی یونسکو 26 مورد بوده که 2 مورد از آن میراث طبیعی و 24 مورد دیگر میراث فرهنگی است.
این میراث جهانی همه از برترین دیدنی‌های تاریخی کشور محسوب می‌شوند که هر ایرانی بایستی حداقل یک بار از آن‌ها بازدید کند. گفتنی است که کشور ایتالیا با 58 مورد اثر جهانی در رتبه نخست و ایران رتبه 10ام را از فهرست میراث جهانی یونسکو از آن خود کرده است.
فهرست جاذبه های دیدنی ثبت در یونسکو
در ادامه به منظور شناخت بیشتر شما خوانندگان گرامی فهرستی از نام، مکان و سال ثبت این آثار در فهرست سازمان یونسکو است.
- معبد چغازنبیل - مکان: استان خوزستان، شوش - سال ثبت: 1797
- تخت جمشید - مکان: استان فارس شهرستان مرودشت - سال ثبت:1997
- میدان نقش جهان - مکان: استان اصفهان - سال ثبت:1997
- تخت سلیمان - مکان: استان آذربایجان غربی - سال ثبت: ۲۰۰۳
- ارگ بم - مکان: استان کرمان شهر بم - سال ثبت: ۲۰۰۴
- مجموعه پاسارگاد - مکان: استان فارس- پاسارگاد – سال ثبت: 2004
- گنبد سلطانیه – مکان: زنجان - سال ثبت:۲۰۰۵
- سنگ‌نوشته بیستون - مکان: کرمانشاه - سال ثبت:2006
- مجموعه کلیسا‌های ارامنه ایران - مکان: استان آذربایجان - سال ثبت:2008
- سازه‌های آبی شوشتر - مکان: استان خوزستان - سال ثبت: ۲۰۰۹
- مجموعه تاریخی بازار تبریز - مکان: آذربایجان شرقی - سال ثبت: ۲۰۱۰
- آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیل - مکان: اردبیل - سال ثبت: ۲۰۱۰
- مجموعه باغ‌های ایرانی ( 9 باغ شامل: ارم شیراز، پاسارگاد فارس، عباس‌آباد بهشهر، فین کاشان، اکبریه بیرجند، چهلستون اصفهان، دولت‌آباد یزد، پهلوان‌پور یزد و شاهزاده ماهان) - سال ثبت: 2011
- مسجد جامع اصفهان - مکان: استان اصفهان - سال ثبت: 2012
- برج گنبد قابوس - مکان: استان گلستان - سال ثبت: ۲۰۱۲
- کاخ گلستان – عمارت بادگیر - مکان: تهران - سال ثبت: ۲۰۱۳
- شهر سوخته - مکان: سیستان و بلوچستان - سال ثبت:۲۰۱۴
- چشم‌انداز فرهنگی میمند، شهربابک - مکان: استان کرمان - سال ثبت: 2015
- شوش - مکان: استان خوزستان - سال ثبت: ۲۰۱۵
- قنات ایرانی (11 قنات شامل: جوپار کرمان، زارچ یزد، ابراهیم‌آباد اراک، قصبه گناباد، وزوان و مزدآباد اصفهان، بلده فردوس، قنات‌های دوقلوی اکبرآباد و قاسم‌آباد بم، قنات دو طبقه مون اردستان و آسیاب آبی میرزا نصرالله مهریز) - سال ثبت: 2016
- بافت تاریخی شهر یزد - مکان: استان یزد - سال ثبت: 2017
- سایت‌های تاریخی ساسانی استان فارس - مکان: کازرون- فیروزآباد- سروستان - سال ثبت: ۲۰۱۸
- راه‌آهن سراسری ایران - سال ثبت: ۲۰۲۱
- منطقه تاریخی اورامانات - مکان: استان کردستان وکرمانشاه - سال ثبت: 2021
کلام آخر در خصوص دیدنی های تاریخی ایران و جهان
میراث فرهنگی و دیدنی های تاریخی و مذهبی هر کشور هدیه‌ای گرانبها از نیاکان آن سرزمین است. که دارای ارزش تاریخی و احساسی بوده و شاهدی زنده و گویا بر پیشرفت و ابداعات بشر هستند. همچنین امروزه صنعت گردشگری یکی از فعالیت‌های کارآمد اقتصادی است. که درآمدزایی مناسبی برای مردم محلی و کشور در بر خواهد داشت. از همین روی حفظ و نگهداری از بناهای تاریخی و منابع طبیعی کشور درخور توجه ویژه‌ای خواهند بود.
در پایان آثار تاریخی هر سرزمین بخشی از میراث‌های بشری هستند. و وظیفه نگهداری از آن بر عهده همه ما است تا در کمال سلامت و اصالت به دست نسل‌های آینده سپرده شوند.